چگونه کودکانمان را از مواجهه با اخبار بد در امان بداریم؟

کودکان هنگام رویارویی با حوادث ناگوار، بسیار حساس هستند و به این فکر می‌کنند که ممکن است همان اتفاق‌های بد برای آن‌ها رخ دهد.

 

تمام کودکان دنیا حق دارند در محیطی امن زندگی کنند و دور از هر خشونتی باشند؛ اما متأسفانه امروزه کمتر به روحیات کودکان توجه می شود. کودکان، به ویژه کودکانی که در سن پیش‌ از مدرسه هستند هنگام رویارویی با حوادث ناگوار، بسیار حساس می شوند. آنها همیشه به این فکر می‌کنند که ممکن است همان اتفاق‌های بد برای آن ها و خانواده‌شان رخ دهد.

آمنه دقیقی خداشهری متخصص روانشناسی کودک و نوجوان درباره تأثیر حوادث تلخ بر روحیه کودکان اظهار کرد: کودکی دوران حساس، مهم و سازنده زندگی هر انسان است. دوران کودکی زمانی است که در دوره‌های مختلف تعیین کننده رفتار یک جامعه خواهد بود. پس باید در این دوره به کودکانمان توجه خاصی داشته باشیم.

او در ادامه افزود: اگر چه پایه نیاز‌های کودکان تأمین آب و غذا است، اما هرگز نمی‌توان از اهمیت نیاز به امنیت و اعتماد او به محیط زندگی‌اش غافل شد و آن را کتمان کرد. خانواده ها باید شرایطی را فراهم آورند تا کودکان در دنیای کوچک، شاد و زیبای خود  احساس امنیت کنند. زیرا این حس امنیت در کودک یک موضوع بسیار مهم است.

خداشهری بیان کرد: موضوع ناخوشایند و حیاتی است، اگرچه ریشه‌ هر یک از مشکلات فیزیولوژی و روانشناختی مانند اضطراب‌ها و ترس‌ها ارث است، اما هرگز نمی‌توان از نقش تعیین کننده و بسیار مهم عوامل محیطی و پیرامونی در این زمینه غافل بود.  ظرفیت ذهن و درک کودکان کوچک، اتفاقات و حوادث پیرامون خود را به هیولا‌های بزرگ و ترسناک تبدیل می‌کند.

او در ادامه افزود: برای کودکانی که در دوره رشد تخیل و تفکر هستند، جداسازی و سازگاری با موضوعات و اضطراب زای محیطی با سایر موقعیت‌های زندگی دشوار و گاهی نشدنی است. کودکان توانایی تجزیه و تحلیل مسائل مختلف را ندارند و به همین دلیل است که گاهی حتی تصویر یک صحنه‌ی ترسناک در کارتون‌ها و فیلم‌ها مدت‌ها در ذهن او موجب ایجاد لحظه‌های پر اضطراب و پرتنش می‌شود.

این متخصص روانشناسی تصریح کرد: در محیط‌ها و جوامعی که عموماً دستخوش حوادث، اتفاقات و بحران‌های گوناگون از قبیل و غیر طبیعی، مانند سیل، زلزله، طوفان، جنگ وجود دارد، همه‌ کودکان به ویژه زیر ۶ سال به دلیل شرایط سنی و رشدی قابلیت سازگاری با حوادث را ندارند که باعث می‌شود در معرض خطر بالای آسیب‌های روحی و روانی قرار می‌گیرند.

او بیان کرد: مشکلاتی مانند لجبازی و بهانه گیری، عدم تمرکز و توجه، گریه‌های تکراری بر سر مسائل کوچک و بزرگ، کابوس‌های شبانه، ناخن جویدن، ترس از صدا‌های بلند، افراد غریبه، شب ادراری، پرخاشگری و بدرفتاری با اسباب بازی‌ها از نشانه‌های استرس و اضطراب‌های کودکان هنگام مواجه با بحران‌ها و حوادث دلخراش است. در واقع ترس و اضطراب مسئله‌ای آموختنی است که کودکان ما آن را از اتفاقات، حوادث و عکس العمل‌های محیط پیرامونی می‌آموزند.

خداشهری درباره پیشگیری از این مشکلات تصریح کرد: جهت پیشگیری از مشکلات این چنینی باید آموزش‌های لازم به والدین و خانواده‌ها داده شود. والدین، اولیای مدرسه‌ها و مهدکودک‌ها و اطرافیان کودک باید سعی کنند از انتشار اخبار استرس‌زا جلوگیری کرده و سعی کنند اضطراب خود را به کودکان نشان ندهند.

هنگام مشاهده حالت‌هایی از اضطراب و نشانه‌های ترس در کودکان به حرف‌های کودکتان گوش کرده، برای کودک محیط‌های فرح بخش، نشاط آور و امیدآور فراهم کنید و در صورت شدت و ادامه یافتن ترس و اضطراب از روانشناسان کودک کمک بگیرید.

او تصریح کرد: پس آگاه باشید که در موقعیت‌هایی که دست تقدیر بار‌ها زندگی را دستخوش حوادث تلخ و پیچیده می‌کند از توجه به فرآیند‌های ذهنی، روحی و روانی نسل آینده غافل نباشیم.

لیلا شقاقی متخصص روانشناسی درباره مراقبت های مختلف کودکان هنگام رویارویی با اخبار های ناگوار اظهار کرد: این روز‌ها رسانه‌ها پر از خبر‌های ناراحت کننده، خشونت بار، ترسناک و نگران کننده است.

او در ادامه بیان کرد: آنچه در رسانه‌ها بازتاب می‌کنند نه تنها روی زندگی بزرگسالان بلکه بر دنیا کودکان و نوجوانان هم سایه می‌اندازد.

او گفت: طبق پژوهش‌های به دست آمده اغلب کودکان درباره چیز‌هایی نگران هستند که بزرگتر‌ها فکرش را هم نمی‌کنند. بزرگسالان به مواجهه با اخبار ناراحت کننده عادت می‌کنند، اما کودکان از این مکانیسم دفاعی بی بهره‌اند. این وظیفه بزرگتر‌ها است که درباره نگرانی‌های بر آمده از اخبار ناخوشایند با آن‌ها حرف بزنند و در مدیریت تعارض‌ها و نگرانی‌ها به آن‌ها کمک کنند.

شقاقی بیان کرد: توصیه کلی در این مورد برای تمام سنین است که از تماشای اخبار و تحلیل‌ها همراه با کودکان پرهیز کنید. زیرا در لحظه پخش اخبار، گفتگو‌ها و تحلیل‌ها کنترلی بر آنچه در حال پخش است ندارید و ممکن است کودکان تصاویر، صحنه‌ها یا گفته‌هایی را ببینند و بشنوند که عامل نگرانی غیر ضروری یا صدمه روحی و ذهنی عمیق در آن‌ها باشد.

این متخصص روانشناسی تصریح کرد: در صورت ضرورت خودتان درباره رویداد‌ها و اتفاق‌های نگران کننده که در اخبار تکرار می‌شوند و جامعه را درگیر می‌کنند با نوجوان‌ها و کودکان بالای ۷ سال صحبت کنید. به این ترتیب خانواده‌ها می‌توانند میزان اطلاعاتی که در اختیار کودکان قرار می‌گیرد را کنترل کرده و از میزان ترس و نگرانی آن‌ها کم کنند.

او در ادامه افزود: البته شروع و ادامه چنین گفت‌وگویی اصلا آسان نیست، به ویژه در ارتباط با کودکان کوچک‌تر که باید متناسب با سن و میزان درک آن‌ها از جهان پیرامون باشد. شروع گفتگو از جانب خانواده این احساس را به کودک و نوجوان می‌دهد که همه چیز تحت کنترل است و او احساس امنیت بیشتری می‌کند.

شقاقی گفت: بهترین روش برای شروع گفت‌وگو این است که آنچه را که درباره واقعه می‌دانند و نحوه کسب اطلاعات را از کودک سوال کنید.  آنها را متوجه کنید که باید اطلاعاتشان از منابع قابل اعتماد باشد و نباید شنیدهایشان را از دوستان و هم کلاسی‌ها جدی بگیرند.

او افزود: به کودکان اجازه دهید که شنیده‌هایشان را با خانواده در میان بگذارند تا در صورت نیاز اطلاعات خلاف واقع را اصلاح کنند. درک کودکان از موضوع و تصوراتشان که ترسناک‌تر از واقعیت است خانواده را شگفت زده خواهد کرد. خانوده‌ها حتما با دقت به حرف‌های کودکان گوش کرده و از آن‌ها درباره صحبت‌هایشان پرس وجو کنند. البته از حرف زدن درباره اتفاقات آتی و تحلیل پیامد‌ها پرهیز کنید، 

شقاقی ادامه داد: خانواده‌ها باید به کودکان یادآوری کنند که کنارشان هستند، آنها را متوجه کنند که احساس ترس و نگرانی در چنین موقعیت‌هایی کاملا طبیعی است و نباید بابت این احساس‌شان شرمنده باشند.

او گفت: در گفت‌وگو خانواده با کودکان صداقت مهم‌ترین رکن است. به خصوص با کودکان بزرگتر و نوجوان‌ها که قدرت تحلیل‌شان پیشرفته‌تر است و راه‌های مختلفی برای دریافت اطلاعات پیش رویشان است، البته با توجه به این مسائل خانوده‌ها نیاز نیست به جزئیات مطالب بپردازند.

این متخصص روانشناسی بیان کرد: کودکان زیر ۷ سال را به کل از اخبار و رادیو و تلویزیون و شبکه‌های خبری دور نگه دارید. اگر روزنامه می‌خوانید آن را دور از دسترس کودکان قرار دهید. دلیل این موضوع این است که کودکان پیش از دبستان به راحتی واقعیت را با خیال و فانتزی‌های بسیار ترسناک اشتباه می‌گیرند. تماشای تصاویر خشونت آمیز، جنگ، اتفاق‌های ناگوار طبیعی، سوانح یا شنیدن درباره این مسائل برای کودکان زیر ۷ سال بسیار ترسناک‌تر از آن است که ما فکر می‌کنیم.

شقاقی افزود: کودکان زیر ۷ سال نیاز بیشتری به احساس امنیت دارند، مراقب باشید که ترس‌ها و نگرانی‌هایشان را بی اهمیت جلوه ندهید، زیرا به رسمیت شناختن این ترس‌ها مهم‌ترین قدم برای دور کردنشان از مسائل ناگوار است.

او گفت: ذهن و روحیات کودکان ۸ تا ۱۲ سال به سرعت در حال پیشرفت است. به همین دلیل بسیاری از کودکان در این سن می‌توانند هنگام رویارویی با اخبار‌ دلهره آور و ناگوار با خانواده گفتو‌گو کنند. البته این موضوع به این معنا نیست که تمام کودکان در این سن از چنین توانایی برخوردارند. خانواده‌ها حتما آن‌ها را از شبکه‌های خبری دور نگه دارند و هنگام حضور آن‌ها از بحث و تحلیل خبر‌ها خودداری کنند. زیرا بحث و تحلیل و مشاهده پی در پی اخبار و تصاویر نگران کننده اغلب به احساس ناامنی در کودکان و نوجوانان دامن می‌زند و احساس می‌کنند خطر جدی آن‌ها را تهدید می‌کند.

 

منبع: باشگاه خبرنگاران جوان